1. Devlet
tiyatroları, gösterilerini engellilere ücretsiz sunmaktadır.
2. Türk hava yolları
ile seyahat halinde belirlenen esaslar doğrultusunda engelliler indirimden
yararlanabilir. Türk Hava Yolları Tarafından Belirlenen Usul ve Esaslarda Engellilere
İndirim Uygulanmaktadır.
3. Devlet Demir
Yolları ana hat yolcu trenleri ile seyahat halinde engelliler %50 indirimden
yararlanabilir.
4. Telsim (Cep Özel
Engelliler) - Türkcell (Destekcell) Cep Telefonlarında Görüşme Ücretinden
İndirimli Olarak Yararlanılabilir.
5. Türk
Standard’ları Enstitüsü ile birlikte engelliler için özel düzenlemeleri içeren
standartlar hazırlanmaktadır.
6. Engellilerle
ilgili sivil toplum örgütleri, 2908 sayılı kanuna göre dernekler, federasyonlar
ve konfederasyon şeklinde örgütlenmiştir.
7. Engellilerin
profesyonel olarak spor yapmaları için devlet bakanlığına bağlı engelliler spor
federasyonları vardır.
8. Oy kullanırken
seçim kurullarının engelliler için düzenleme yapmaları gerekmektedir. (572
sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
Madde 26–27)
9. Belediyeler 572
sayılı kanun hükmünde kararname gereğince engellilere uygun düzenlemeleri
standartlara uygun olarak yapmak zorundadır. (572 sayılı Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Madde 3–4)
10. Belediyeler
toplu taşıma araçlarından engellileri ücretsiz veya indirimli olarak
yararlandırmak zorundadır. (572 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Madde 3–4) (9.madde de açıklanmıştır)
11. 1580 Sayılı
Belediyeler ve 3030 sayılı Büyükşehir Belediyeleri Yasası, belediyelere ait ve
belediyeler tarafından işletilen veya kiraya verilen büfeler, otoparklar gibi
işyerlerinin engelliler tarafından işletilmesi konusunda kolaylık getirmiştir.
(572 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
Madde 3–4)(9.madde de açıklanmıştır)
12. 18 yaşını
bitirmiş ve herhangi bir yerden geliri olmayanlar emekli sandığına veya
bulunduğu yerdeki valilik veya kaymakamlık makamlarına başvuru yaparak 2022
sayılı yasa gereğince aylık bağlanmasını talep edebilir.
13. Engellilerin
kullandığı araç ve gereçler il ve ilçe sosyal yardımlaşma ve dayanışma
vakıfları tarafından karşılanabilmektedir. (572 sayılı Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Madde 17)
14. İmar Mevzuatına
ulaşılabilirlikle (fiziksel engellerin kaldırılmasıyla) ilgili hükümler
eklenmiştir. Buna göre, kaldırımlar, yaya yolları, konutlar ve umumi binalar engellilerin
ulaşabilirliğine uygun olarak yapılmak durumundadır.
15. Engelliler H
sınıfı sürücü belgesi alarak özel tertibatlı araç kullanabilirler.
16. H sınıfı sürücü
belgesine sahip olan engelliler yurt içinden aldıkları özel tertibatlı
otomobillerde, katma değer vergisi indiriminden yararlanmakta ve taşıt alım
vergisinden muaf tutulmaktadır.
17. H sınıfı sürücü
belgesi olan engellilerden uygun şartları taşıyanların yurt dışından
getirtecekleri özel tertibatlı otomobiller için gümrük vergisi muafiyeti
vardır.
18. El ve ayak
fonksiyonunu tamamen yitirmiş bulunan engellilerin yurt dışından getirtecekleri
özel tertibatlı minibüsler gümrük vergisinden muaftır.
19. Sosyal Güvenlik
kuruluşlarınca karşılanan araç ve gereçlerin standartlara uygun olarak
sağlanması gerekmektedir. (572 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Madde 20–22–23)
20. engelli çocuğun
resmi veya özel eğitim merkezlerinde aldıkları gelişim ve eğitime ilişkin
giderlerin bir kısmı çalışılan kurum, emekli sandığı ve sosyal sigortalar
kurumu tarafından bütçe uygulama talimatları çerçevesinde karşılanmaktadır.
Emekli sandığına ve sosyal sigortalar kurumu’na bağlı kişilerin çocuklarının
özel eğitimleri için 2009 yılı itibarı ile en fazla 422 TL eğitim yardımı
yapılmaktadır.
21. Yükseköğretim kurumuna girmeye hak kazanan ve kayıt yaptırarak öğretime
başlayan öğrenci ilk yılında bulunduğu ilin valiliği bünyesindeki sosyal
yardımlaşma ve dayanışma vakfı’na başvurması durumunda, başbakanlık bursundan
yararlandırılır. Ayrıca yardımcı ders araç gereçlerinin temini konusunda engelli
öğrenciye destek verilmektedir.
22. Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğünün öğrenci yurtlarından engelli
öğrenciler istemde bulunmaları halinde yararlanabilmektedirler.
23. Kredi ve Yurtlar Kurumu tarafından uygulanan harç ve öğrenim kredisi
tahsisinde %40 ve üzerinde engelli olduğunu belgeleyenlere öncelik tanımakta ve
harç kredisinin geri ödenmesinde yönetim kurulu kararı ile %50 indirim
yapılmaktadır.
24. 2002/58 Sayılı Başbakanlık Genelgesi, engellilere yönelik birçok
düzenlemenin uygulanmasını içermektedir.
25. 4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 7. maddesine göre, II sayılı
listedeki kayıt ve tescile tabi mallardan, münhasıran aracı sakatlığına uygun
hareket ettirici özel tertibatı bulunanların malul ve sakatlar tarafından beş
yılda bir defaya mahsus olarak bizzat kullanılmak üzere ve %90 ve üstü oranda
raporu bulunan tüm engelliler yeni otomobil ve bir kısım ticari araçlarda
ö.t.v.’den muaftırlar.
26. 197 Sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 4. maddesine göre, bizzat
maluller tarafından kullanılan ve %90 ve üstü oranda raporu bulunan tüm engelliler
motorlu taşıtlar vergisinden müstesnadır.
27. Serbest meslek
erbabı ve ücretli çalışan engelli vatandaşlarımız ile kendisi engelli olmasa
bile ailesinde engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı ile ücretliler vergi
indiriminden yararlanırlar
28. Kamu kurumlarının sakat memur çalıştırma yükümlülüklerinin yerine
getirilmesinin takip ve denetiminden Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığı
sorumlu ve yetkilidir
29. Kurumlarca engelli vatandaşlarımıza ayrılan boş devlet memuru kadroları
için her yılın Nisan-Mayıs, Temmuz-Ağustos veya Ekim-Kasım dönemlerinde sınav
açılmaktadır
30. Sınav duyuruları Devlet Personel Başkanlığı tarafından resmi gazetede,
baskı sayısı yüksek ulusal gazetelerde ve TRT Televizyon ve radyo kanalları
aracılığıyla yapılmaktadır. Kurumlar sınav duyurularında işin özelliği
gerektirmediği sürece engel grupları arasında bir ayrım yapamayacağı gibi engel
oranında da üst sınır getiremeyeceklerdir.
31. Sınavlarda özrün özelliğine göre kurumların refakatçi bulundurması
gereklidir. Ayrıca engel grupları dikkate alınarak sınav sorusu hazırlamak ve
değerlendirmek üzere özel sınav kurulu oluşturulur
32. İşverenlerin belirli bir mesleği olan engellileri öncelikle meslekleri ile
ilgili işlerde çalıştırmaları gerekmektedir
33. Kurum ve kuruluşlar çalışma yerlerini engelli vatandaşlarımızın çalışmasını
kolaylaştıracak şekilde düzenlemek gerekli tedbirleri almak ve engelli
vatandaşlarımızın çalışmaları ile ilgili özel araç ve gereçleri temin etmek
zorundadır
34. Ülkemizde engelli vatandaşlarımız için Türkiye iş Kurumu, Halk Eğitim
Merkezleri, Mesleki Eğitim Merkezleri, Özel Dershaneler, Belediyeler ve engellilerle
ilgili dernek ve vakıflar tarafından meslek edindirme kursları açılmaktadır
35. Engelli vatandaşlarımızın çalıştığı kamu kurum ve kuruluşu özelleştirme
kapsamındaysa, kapatma ve tasfiye halleri dışında engelli vatandaşlarımız işten
çıkartılamaz
36. Özelleştirme sonucunda engelli vatandaşlarımızın çalıştığı kurum veya
kuruluşun tasfiye edilmesi veya kapatması halinde işine son verirse bulunulan
ildeki Türkiye İş Kurumuna başvurulmalıdır. Bu durumda iş kaybı tazminatı,
kanunun diğer çalışanlara tanıdığı hakların iki katı oranında ödenmektedir.
37. Meslek edindirme kurslarından yararlanan engelli vatandaşlarımıza işe
yerleştirmede öncelik tanınır
38. Gerek kamu gerekse özel sektörde engelli işçi olarak iş bulmayı sağlayacak
kurum Türkiye İş Kurumudur.
39. Engelli işçiler, diğer işçilere yapılan sosyal yardımlardan aynen
yararlanırlar.
40. Toplu iş görüşmelerinde engelli işçiler aleyhine hükümler konulamaz.
41. Engelli vatandaşlarımız kendi işini kurduğunda gelir vergisi indiriminden
yararlanabilir
42. 50 ve daha fazla işçi çalıştıran kamu %4, özel sektör işletmeleri % 3 engelli
çalıştırmak zorundadır.
43. Ceza paraları engelli vatandaşlarımızın istihdamı, mesleki eğitim ve
mesleki iyileştirme için kullanılmaktadır.
44. yasal kotasının üstünde engelli çalıştıran işverenleri sigorta primlerinin
yarısı devlet tarafından karşılanmaktadır.
45. Türkiye’de 268 özel eğitim okulu ve 351 özel eğitim ve iyileştirme kurumu vardır.
46. Tüm İllerde Rehberlik Ve Araştırma Merkezleri bulunmaktadır. Engelli çocuğu
olan aileler buralara başvurarak çocukları hakkında danışmanlık hizmeti
alabilirler.
47. Okullarda kaynaştırma eğitimine ağırlık verilmektedir.
48. Görme engellilere okul öncesi dönemde gündüzlü, ilköğretim düzeyinde yatılı
ve gündüzlü olarak eğitim verilmektedir.
49. İlköğretim okulunu bitiren görme engelli öğrenciler öğrenimlerine normal
okullarda kaynaştırma yoluyla devam etmektedirler.
50. Braille yazılmış ortaöğretim ders kitapları görme engelliler akşam sanat ve
basım evi matbaasında basılıp ihtiyaç sahiplerine talep halinde
ulaştırılmaktadır
51. İşitme engellilere okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim düzeyinde
gündüzlü ve yatılı olarak eğitim hizmeti verilmektedir
52. İşitme engelli öğrenciler meslek liselerine sınavsız yerleşebilmektedirler
53. Ortopedik engellilere yatılı ve gündüzlü olmak üzere okul öncesi,
ilköğretim ve meslek lisesi düzeyinde eğitim olanağı sunulmaktadır.
54. Zihinsel engelliler eğitilebilir ve öğretilebilir olarak iki ayrı grup
okulda eğitim almaktadırlar. Bunlar engel derecelerine göre yapılandırılmış
okullarda ya da kaynaştırma okulları veya sınıflarında eğitim
alabilmektedirler.
55. Uzun süre hastanede yatan çocuklar için bazı hastaneler bünyesinde “hastane
ilköğretim okulları” bulunmaktadır.
56. Üniversite sınavı sırasında ortopedik ve görme özrü bulunanlar için uygun
düzenlenmiş sınav mekânları hazırlanır, görme engelliler ve az görenler için 30
dakikalık ek sınav süresi verilir, sınav sorularını okuyacak ve söylenecek
yanıtları yazacak uygun eğitimde ve düzgün diksiyonlu “yardımcı refakatçi”
eşliğinde sınava girme olanağı tanınır.
57. Az gören üniversite öğrencileri fakülte/yüksekokul/bölüm amirliklerine
yazılı olarak başvurarak sınav sorularını büyük puntolu harflerle yazılmış
olarak sağlayabilirler.
58. Ülkemizde iyileştirme hizmeti, tıbbi iyileştirme merkezlerinde
verilmektedir.
59. Ülkemizde hamilelik döneminde bebeğin fiziksel ve zihinsel engelli olup
olmadığının saptanması amacıyla genetik danışma merkezlerinde genetik danışma
hizmeti sunulmaktadır.
60. Ülkemizde Ankara ve İstanbul’da olmak üzere engellilere yönelik hizmet
götüren iki diş kliniği bulunmaktadır.
61. Sosyal güvenlik kurumlarında Bağ-Kur hariç olmaz üzere (SSK, Emekli
Sandığı) iyileştirme hükümleri sayesinde engelsiz sigortalılara nazaran daha
erken emekli olma olanağı sağlanmıştır.
62. Trafik akışını engellememek koşuluyla park etmeye elverişle alanlara araç
park edebilirler. ( Engelli Kimlik Belgesini aracın ön yüzünü görünecek şekilde
asmanız önemle rica olunur.)